2009 ခုနှစ်တွင် Sydney Morning Herald မှ ရှေ့မျက်နှာစာ ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ငါးနှစ်အတွင်း ကိုယ်ပိုင်နျူကလီးယားလက်နက် ပိုင်ဆိုင်ပြီး အစီအစဉ်အတိုင်းဖြစ်လျှင် တစ်နှစ်လျှင် အက်တမ်ဗုံးတစ်လုံး ထုတ်လုပ်နိုင်မည်ဟု အခိုင်အမာ ခန့်မှန်းထားသည်။ အဆိုပါ ဇာတ်လမ်းသည် မြန်မာစစ်တပ်မှ ‘ပြောင်းလာသူ’ တဦး၏ ပြောဆိုချက်အပေါ် အခြေတည်ကာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကောလာဟလများ၊ အတင်းအဖျင်းများနှင့် ထင်ကြေးပေးမှုများ၏ နောက်ဆက်တွဲဖြစ်ခဲ့သည်။
သမိုင်းမှာ ပြထားတဲ့အတိုင်း ဒီဟောကိန်းဟာ အံ့မခန်းမှားပါတယ်။ အကယ်၍ မြန်မာစစ်အစိုးရသည် နျူကလီယားလက်နက်အစီအစဉ်ကို တွေးတောနေပါက၊ မဟုတ်ဟု လေ့လာသူအချို့က စောဒကတက်ဆဲဆိုလျှင် ယင်းအစီအစဉ်သည် စမ်းသပ်ဆဲအဆင့်သို့ မရောက်သေးပါ။ မြန်မာသံတော်ဆင့် သတင်းဆောင်းပါးအပြီးတွင် နိုင်ငံတကာ မဟာဗျူဟာလေ့လာရေးအင်စတီကျုမှ မြန်မာနိုင်ငံသည် ‘နျူကလီးယားလက်နက် အစီအစဉ်အတွက် ၎င်းတို့ကိုယ်သူတို့ ချေးငှားမည့် စွမ်းဆောင်နိုင်ရည်မရှိ’ ဟု ရေးသားခဲ့သည်။
နှစ်နှစ်အကြာတွင် မြောက်ကိုရီးယားသည် မြန်မာစစ်အစိုးရထံ ထိလွယ်ရှလွယ် နျူနည်းပညာများ လွှဲပြောင်းပေးရန် ဆန္ဒရှိမည်ကို စိုးရိမ်သော်လည်း အမေရိကန် အစိုးရမှ နျူလက်နက် အစီအစဉ်၏ အရိပ်အယောင် မတွေ့ခဲ့ရကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ အခြားအစိုးရများကလည်း သဘောတူကြပြီး ထိုကိစ္စမှာ ငြိမ်နေပုံရသည်။ မမျှော်လင့်ဘဲ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး အရပ်သားတစ်ပိုင်း အစိုးရထံ အာဏာလွှဲပြောင်းပေးခြင်းဖြင့် ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ၎င်းတို့ တည်ရှိခဲ့သည့် နိုင်ငံတကာ စိုးရိမ်မှုများသည် ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့သည်။
2015 နှင့် 2020 ခုနှစ်ကြားတွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အစိုးရသည် ဤနယ်ပယ်တွင် အရေးကြီးသော ခြေလှမ်းများ လှမ်းခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် 1996 ခုနှစ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော အလုံးစုံနျူကလီးယား-စမ်းသပ်မှု တားမြစ်ရေး သဘောတူစာချုပ်ကို 2016 ခုနှစ်တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင်ပင် နျူကလီယားကင်းရှင်းရေးဆိုင်ရာ သဘောတူစာချုပ်နှင့် နျူကလီးယားပစ္စည်းဆိုင်ရာ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကာအကွယ်ပေးရေး သဘောတူစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ 2018 တွင် နျူကလီးယားလက်နက်များ တားမြစ်ရေး သဘောတူစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ ကိရိယာများအားလုံးသည် နျူလက်နက်ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ စမ်းသပ်ခြင်းနှင့် အသုံးပြုခြင်းအပေါ် အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၏ ဆန့်ကျင်မှုကို ရှင်းလင်းစေသည်။
မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ဤအစီအမံများ အားလုံးကြားမှ ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး ‘ဗုဒ္ဓဗုံး’ ၏ မြင်ကွင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ်တွင် တွယ်ကပ်နေဆဲဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် 2021 ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီတွင် အာဏာသိမ်းမှုနှင့် ရုရှားအစိုးရနှင့် ပိုမိုနီးကပ်သော ဆက်ဆံရေးအတွက် တွန်းအားဖြစ်စေခဲ့သည်။ ထို့ထက်မက၊ လျှို့ဝှက်နျူကလီးယားလက်နက် အစီအစဉ်သစ်အတွက် ကြောက်ရွံ့မှုများသည် စစ်အစိုးရ၏ နာမည်ကို မည်းမှောင်စေကာ နိုင်ငံတကာ၏ ထောက်ခံမှုကို ရယူလိုသော ဒီမိုကရေစီလိုလားသော တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ၏ ရင်တွင်းစကားသံများ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်သည်။
တစ်ဖန်မြန်မာနိုင်ငံ၏အခြေအနေသည် ရရှိနိုင်သောအချက်အလက်များကို သေချာခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရန်နှင့် မှန်ကန်သော စီရင်ဆုံးဖြတ်ရန် တောင်းဆိုနေပါသည်။
မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်များသည် နျူကလီးယားစွမ်းအင်ဆိုင်ရာ အယူအဆကို နှစ်ပေါင်းများစွာ စွဲဆောင်လာခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ငြိမ်းချမ်းစွာ သုတေသနပြုရန်အတွက် ရုရှားနိုင်ငံမှ ဓာတ်ပေါင်းဖိုငယ်တစ်လုံးကို ဝယ်ယူရန် စီစဉ်ခဲ့ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်သည် ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် ပျက်ပြယ်သွားခဲ့ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ရုရှားနိုင်ငံသည် 10 မဂ္ဂါဝပ်ရှိသော ဓာတ်ပေါင်းဖိုနှင့် ဓာတ်ခွဲခန်း နှစ်ခုပါ၀င်သည့် နျူကလီးယား လေ့လာရေးစင်တာတစ်ခု တည်ဆောက်ရန် အာဏာရနိုင်ငံတော် အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီနှင့် 2007 ခုနှစ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံမှ နည်းပညာရှင်များအတွက် ရုရှားနိုင်ငံ၌ သင်တန်းများ ပို့ချပေးမည်ဖြစ်သည်။
ယင်းအကျိုးသက်ရောက်မှုအတွက် နားလည်မှုစာချွန်လွှာကို ၂ဝ၁၅ ခုနှစ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ဘက်ရှိ ဓာတ်ပေါင်းဖိုသုံးလုံးတွင် ၂ဝ၁ဝ ခုနှစ်အစောပိုင်းက တည်ဆောက်မှု အမှန်တကယ်ပြီးစီးခဲ့ကြောင်း တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ၏ ပြောကြားချက်နှင့် ဆန့်ကျင်ပြီး မည်သည့်ဓာတ်ပေါင်းဖိုမှ မတည်ဆောက်ခဲ့ပေ။
သို့သော်လည်း ၂၀၀၃ ခုနှစ်မှစပြီး မြန်မာနိုင်ငံသည် မြောက်ကိုရီးယားနှင့် အရိပ်အယောင်ရှိသော ဆက်ဆံရေးဖြစ်ခဲ့ပြီး နျူကလီးယားနည်းပညာလွှဲပြောင်းမှုနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်မှုအများဆုံးဖြစ်ခဲ့သည်။ ဤကြောက်ရွံ့မှုများသည် ‘ထွက်ပြေးလာသူများ’ အချို့က အခိုင်အမာပြောဆိုမှုများ၊ အချို့သော မရှင်းလင်းသော ‘အထောက်အထားများ’ နှင့် အကြောင်းအရာနှင့် ပတ်သက်၍ သဘောထားတင်းမာသော အစီရင်ခံမှုများ လွှမ်းမိုးမှုများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။ မည်သည့်နျူကလီးယားအစီအစဉ်မဆို ၎င်း၏အစောပိုင်းအဆင့်တွင်ရှိနေပြီး ဆိုးဆိုးရွားရွား စီမံခန့်ခွဲမှုလွဲမှားနေကြောင်း ညွှန်ပြနေသည့် အရိပ်အယောင်များရှိနေသော်လည်း လေ့လာသူအချို့သည် အဆိုးဆုံးဟု ယုံကြည်ရန် ပြင်ဆင်နေကြသည်။ ၎င်းသည် 2009 ခုနှစ်တွင် ဒရာမာသံတော်ဆင့်ဇာတ်လမ်းကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။
2021 ခုနှစ် စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက စစ်အစိုးရက ၎င်း၏နျူကလီးယားရွေးချယ်ခွင့်များကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ထည့်သွင်းစဉ်းစားခဲ့သည်။ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်သည် ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် ရုရှားနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိစဉ် ၎င်း၏ ရုရှားစကား ပြောဆိုသူများနှင့် ‘နျူကလီးယား စွမ်းအင်ကို ငြိမ်းချမ်းစွာ အသုံးပြုနိုင်ရေး’ ဆွေးနွေးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ ဖေဖေါ်ဝါရီလတွင် စစ်အစိုးရသည် ရုရှားနိုင်ငံ Rosatom State Atomic Energy ကော်ပိုရေးရှင်းအတွက် မြန်မာနိုင်ငံတွင် မော်ဂျူလာဓာတ်ပေါင်းဖိုငယ်တစ်ခု တည်ဆောက်ရန် သဘောတူလက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့သည်။ ဇွန်လတွင် နှစ်နိုင်ငံသည် နျူကလီးယားစွမ်းအင်ကို ငြိမ်းချမ်းစွာအသုံးပြုရန်အတွက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ပဏာမသဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။
စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းသည်မှာ၊ စစ်အစိုးရက ၎င်း၏အဆင့်မြင့်နျူကလီးယားနည်းပညာကို မျှဝေရန် တရုတ်နိုင်ငံကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ အရပ်ဘက်နယ်ပယ်အသီးသီးတွင် ကူညီဆောင်ရွက်ပေးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ အမေရိကန်၏ဖိအားပေးမှုကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အစိုးရ၏ အဆင့်နှိမ့်ချထားသော မြောက်ကိုရီးယားနှင့်လည်း ပြန်လည်ထူထောင်ရေး ဆက်ဆံရေးကိုလည်း စစ်အစိုးရက ပြန်လည်ထူထောင်ခဲ့သည်။ မလွှဲမရှောင်သာ၊ လှုပ်ရှားမှုနှစ်ခုလုံးကို အချို့က နျူကလီယားလက်နက်နှင့် ဆက်နွှယ်သည်ဟု ရှုမြင်ကြသော်လည်း ယခုအချိန်အထိ ယင်းအမြင်ကို ဆက်ထိန်းထားရန် ခိုင်လုံသော အထောက်အထားများ ကမ်းလှမ်းထားခြင်း မရှိသေးပေ။
မြန်မာ့နျူကလီးယား အစီအစဉ်၏ ပန်းတိုင်သည် ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မရှိသေးသော်လည်း၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ စွမ်းအင်သုံးစွဲမှု တိုးမြင့်လာမှုနှင့် ပိုမိုယုံကြည်စိတ်ချရသော လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ထုတ်လုပ်မှု လိုအပ်မှုတို့ကို လူအများက ရည်ညွှန်းဖော်ပြမှုများ အမြဲရှိခဲ့သည်။ နိုင်ငံ၏ လုံလောက်သော ဓာတ်ငွေ့သိုက်နှင့် ရေအားလျှပ်စစ်အတွက် အလားအလာများကြောင့်၊ စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ကျန်းမာရေးကဏ္ဍများတွင် နျူနည်းပညာအသုံးပြုမှုဆိုင်ရာ ကိုးကားချက်များမှာ အညီအမျှ မရေမရာဖြစ်ခဲ့သည်။ နျူကလီးယားစက်ရုံအတွက် လုံလောက်သော ရှင်းလင်းချက်မရှိခြင်းသည် စစ်အစိုးရတွင် ယုတ်မာသော အစီအစဉ်များ ရှိနေသည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်များအတွက် ကွင်းပြင်ကို ဖွင့်ထားခဲ့သည်။
အမှန်တကယ်ပင် မကြာသေးမီက သတင်းတစ်ပုဒ်တွင် ‘မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အတိုက်အခံများနှင့် စစ်ရေးလေ့လာသုံးသပ်သူများက စိုးရိမ်ကြောင်း ဖော်ပြကြသည်၊ [Russian nuclear] နည်းပညာကို စစ်ရေးအရ အသုံးချနိုင်တယ်။ ထိုသို့သောသတိပေးချက်များကို ရှုထောင့်တွင်ထားရှိရန် လိုအပ်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့သောပုံစံတွင် နျူကလီးယားနည်းပညာကို မည်သို့အသုံးပြုမည်ကို စာလုံးပေါင်းမသတ်ရသေးဘဲ၊ အချို့သော ဝေဖန်သုံးသပ်သူများ၏ စိတ်ကူးဉာဏ်သည် မြေပြင်အခြေအနေထက် ကောင်းစွာလည်ပတ်နေပြီဖြစ်သည်။
အချို့သော တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ များကဲ့သို့ပင် စစ်အစိုးရသည် မွေးရာပါ ဆိုးသွမ်းနေပြီး အာဏာတည်မြဲရေးအတွက် မည်သည့်အရာမဆို လုပ်ဆောင်ရန် အဆင်သင့်ရှိကြောင်း သရုပ်ပြထားပြီး နူကလီးယားလက်နက် တည်ဆောက်ရန် အစီအစဉ်ရှိကြောင်း နိဂုံးချုပ်ရန် ခုန်တက်သွားခဲ့သည်။ ထို့အပြင် နျူကလီးယားလက်နက်သည် ၎င်း၏ရန်သူများကို အနိုင်ယူရန် စစ်အစိုးရကို မည်ကဲ့သို့ ကူညီပေးနိုင်ကြောင်း ရှင်းပြခြင်းမရှိသေးပေ။ .
မြောက်ကိုရီးယားက နှစ်ပေါင်းများစွာ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့်အတိုင်း နျူကလီးယားလက်နက်သည် ၎င်း၏နိုင်ငံရပ်ခြားရန်သူများကို ဘေးကင်းစေရန်နှင့် လိုက်လျောမှုအမျိုးမျိုးကို ရရှိစေရန် ကူညီပေးမည်ဟု အကြံပြုထားသည်။ သို့သော်လည်း စစ်အစိုးရသည် နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းထံမှ သိသာထင်ရှားသော ခြိမ်းခြောက်မှုမျိုး မကြုံရပေ။ ယနေ့အထိ ချမှတ်ထားသော ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု အများစုသည် ကြီးမားသော သင်္ကေတဖြစ်ပြီး မည်သည့်နိုင်ငံမှ အတိုက်အခံလှုပ်ရှားမှုကို ထောက်ခံရန် စစ်အင်အားကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်း သို့မဟုတ် အသုံးပြုခြင်း မပြုတော့ပေ။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ဖိအားပေးမည်ဆိုပါက စစ်အစိုးရသည် ရုရှားနှင့် တရုတ်တို့ထံ အမြဲတစေ ထောက်ခံအားပေးနိုင်သည်။
ထိုအရာအားလုံးကို ပြောပြီးသည့်နောက် မေးခွန်းထုတ်ရမည့်အချက်မှာ- စစ်အစိုးရသည် ငွေကုန်ကြေးကျများသော ပြည်တွင်းစစ်၊ စီးပွားရေးကျပ်တည်းမှု၊ အစိုးရ၀န်ဆောင်မှု ပြိုလဲပြီး နေရာအနှံ့အပြားတွင် ကြုံတွေ့နေရချိန်တွင် အဘယ်ကြောင့် အဖိုးတန်သော အရင်းအမြစ်များကို သုံးစွဲနေရသနည်း။ ဆင်းရဲမွဲတေမှု၊ အဆင့်အတန်းနှင့် ရုရှားနှင့် ဆက်ဆံရေး ခိုင်မာစေလိုသော ဆန္ဒသည် ရောထွေးနေသည့် အစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်သော်လည်း ယနေ့အထိ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် ဆောင်ရွက်မှုများအတွက် ၎င်းတို့ တစ်ခုတည်းက ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။
ရုရှားနှင့် စစ်အစိုးရ၏ နျူကလီးယားသဘောတူညီချက်အပေါ် နိုင်ငံတကာ တုံ့ပြန်မှုများကို အတော်လေး ကျောခိုင်းထားသည်။ အမေရိကန်က ၎င်း၏စိုးရိမ်မှုများကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့သော်လည်း ၎င်းတို့သည် နျူကလီးယား ကဏ္ဍများထက် စစ်အစိုးရအား ပံ့ပိုးပေးနေသည့် ပံ့ပိုးမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ ပိုမိုလုပ်ဆောင်နေပါသည်။ တခြားနိုင်ငံတွေရဲ့ သဘောထားတွေကို မသိရပေမယ့် အများစုကတော့ တစ်ခုခုဖြစ်ရင် ဘာဖြစ်မလဲဆိုတာကို စောင့်ကြည့်နေကြပုံရပါတယ်။ နိုင်ငံတကာ အဏုမြူစွမ်းအင် အေဂျင်စီက အဆိုပြုထားသည့် ဓာတ်ပေါင်းဖိုအသစ်ကို ၎င်း၏ ဓလေ့ထုံးတမ်း အကာအကွယ်များအောက်တွင် ဆောက်လုပ်မည်ဆိုသည်ကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခြင်း မရှိသေးပေ။
ထူးခြားသည်မှာ မည်သည့်အစိုးရ သို့မဟုတ် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းကမျှ မြန်မာ့နျူကလီးယားလက်နက်၏ ဘိုကေကို ထုတ်ဖော်ပြသထားခြင်းမရှိပါ။ ၎င်းတို့သည် အတိတ်ကသင်ခန်းစာများကို သံသယကင်းစွာ သင်ယူခဲ့ကြပြီး အထူးသဖြင့် ထိုကဲ့သို့သောအစီအစဉ်အတွက် အထောက်အထားများ ချို့တဲ့နေချိန်တွင် မည်သည့်နိဂုံးချုပ်ရန်မဆို ခုန်ချရန် တွန့်ဆုတ်နေပါသည်။ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် ထင်ရှားကျော်ကြားသော ပဏ္ဍိတများ သည် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုရှုထောင့်မှနေ၍ အနည်းဆုံး အချိန်မတန်သေးဟု ရှုမြင်ရမည်ဟူသော သတိပေးသံများ ထွက်ပေါ်လာခြင်းမှ မရပ်တန့်သေးပါ။
About the Author
