ထင်မြင်ချက် | နောက်ဆုံးတွင် မြန်မာစစ်အစိုးရကို ဖြုတ်ချရန် မျှော်လင့်ချက်ရှိသည်။

မြန်မာစစ်အစိုးရသည် ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာ နိုင်ငံခြားဖိအားပေးမှုများနှင့် တိုင်းပြည်လွှမ်းမိုးမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ အများအပြားကို ခုခံခဲ့သည်။ သို့သော် လွန်ခဲ့သည့် နှစ်လကျော်က အိမ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်များ၏ မယုံကြည်နိုင်မှု အရှိန်အဝါသည် သိသိသာသာ ပြိုကျသွားသည်။ ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားသော အစိုးရထံမှ အာဏာသိမ်းယူခဲ့သည့် 2021 ခုနှစ်တွင် အာဏာသိမ်းခဲ့သော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် မကြုံစဖူးသော အမြတ်အစွန်းများရရှိကာ မြို့အများအပြား၊ စစ်စခန်း ၄၀၀ ကျော်ကို သိမ်းပိုက်ပြီး ဗျူဟာမြောက် လုပ်ဆောင်မှုများလည်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

နိုင်ငံတကာ၏ သိသိသာသာ ထောက်ခံမှုမရှိဘဲ ရရှိလာသည့် အဆိုပါ အမြတ်များသည် မြန်မာစစ်အစိုးရ၏ ထမ်းပိုးကို ပစ်ပယ်ရန် ကာလရှည်ကြာ ရုန်းကန်မှုတွင် အရေးပါသည့် အချက်တစ်ခုသို့ ဆောင်ကြဉ်းပေးသည်။ အမေရိကန်နှင့် ၎င်း၏ ဒီမိုကရေစီ မဟာမိတ်များက ခုခံရန် အမှန်တကယ် အကူအညီ ပေးကာ အနာဂတ် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေး အတွက် စတင် ပြင်ဆင်နေရန် အရေးကြီးသည်။

၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ မြန်မာနိုင်ငံကို လွှမ်းမိုးထားပြီး အာရှတွင် အနိမ့်ဆုံးလူနေမှုအဆင့်အတန်းအချို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် နိုင်ငံအပေါ် ဆိုးရွားသော လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ ကျူးလွန်ကာ မိမိကိုယ်ကို သီးခြားခွဲထုတ်ခဲ့သည်။

Biden အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် လွတ်လပ်၍ ပွင့်လင်းသော အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသ၏ မျှော်မှန်းချက်ကို ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့သည့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြန်မာ၏ ခုခံမှုကို ထောက်ခံရန် ရှင်းရှင်းလင်းလင်း စိတ်ဝင်စားမှုရှိသင့်သည်။ ဗျူဟာမြောက် ချမှတ်ထားသော ဒီမိုကရေစီစနစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် တရုတ်နှင့် ရုရှားတို့၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို တိုးမြှင့်ရန်၊ အားကောင်းလာစေရန်၊ တရုတ်နှင့် မြန်မာနှစ်ရပ်စလုံးနှင့် ဆက်ဆံပုံနှင့်ပတ်သက်၍ နှစ်ရှည်လများ ကွဲလွဲနေသည့် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအဖွဲ့ကို အားကောင်းအောင် ရပ်တည်နိုင်ပြီး အာဏာရှင်စနစ်အား တွန်းလှန်တိုက်ခိုက်ခြင်း၊ မစ္စတာဘိုင်ဒင်သည် ၎င်း၏သမ္မတသက်တမ်းဗဟိုချက်တွင် ထားရှိခဲ့သည်။

သို့သော် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံနှင့်ပတ်သက်သည့် အဆိုးမြင်သော ဇာတ်ကြောင်းကို ကာလကြာရှည်စွာ ရှုမြင်ခဲ့သည်။ ဤအခိုက်အတန့်မှာ ချေမှုန်းခံခဲ့ရသော ယခင်က အုံကြွမှုများနှင့် မတူဘဲ၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ တိုင်းရင်းသား အများအပြား အကြား ကွဲလွဲမှုများကို ကျော်လွှားရန် မဖြစ်နိုင်ဘဲ စစ်မှန်သော ဒီမိုကရေစီ တိုးတက်မှုကို နောက်ဆုံးတွင် ဟန့်တားသွားနိုင်သည်။ ဤအလင်းကိုကြည့်လျှင် မြန်မာစစ်အစိုးရသည် အစိတ်စိတ်အမွှာမွှာမဖြစ်အောင် တားဆီးနိုင်စွမ်းရှိသော တစ်ခုတည်းသော အင်အားအဖြစ် ရှုမြင်လေ့ရှိသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဒီမိုကရေစီရေးအတွက် အခြားနိုင်ငံအများစုထက် များစွာပို၍ ပံ့ပိုးကူညီနေသော်လည်း တပ်မတော်နှင့် စစ်အစိုးရနောက်ပိုင်း သဘောထားများကို ခုခံနိုင်မှု ရှိမရှိနှင့် ပတ်သက်၍ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒ အသိုင်းအဝန်းတွင် စိုးရိမ်မှုများ ရှိနေသေးသည်။

ခုခံမှု၏အောင်မြင်မှုသည် ထိုအယူအဆများကို ဘေးဖယ်ထားရမည်ကို ပြသသည်။

အရပ်ဘက်ဒေသများကို စွန့်ပစ်ခဲ့သော တိုက်ခိုက်မှုများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည့် အမြောက်ကြီးများနှင့် စစ်လေယာဉ်များကဲ့သို့သော လက်နက်များတွင် သူပုန်များအပေါ် စစ်ရေးအရ သာလွန်ကောင်းမွန်မှုကို နှစ်သက်သည်မှာ အမှန်ပင်ဖြစ်သည်။ သို့သော် စစ်အစိုးရသည် မျက်နှာစာများစွာတွင် ဖိအားများအောက်တွင် ရှိနေပြီး တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ စိတ်ဓာတ် နိမ့်ပါးမှုကြောင့် ဆုတ်ယုတ်မှု၊ ဘက်ပြောင်းမှုနှင့် တပ်ပြေးမှုနှုန်း မြင့်မားစေသည်။ တပ်ရင်းတရင်းလုံး လက်နက်ချသွားသည်ဟု သိရသည်။

ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့်၊ တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုသည် အားကောင်းလာခဲ့ပြီး အောက်တိုဘာလနှောင်းပိုင်းမှစ၍ ဒါဇင်ဝက်ကျော်မှ သူပုန်အဖွဲ့များ၏ အောင်မြင်သော ထိုးစစ်များသည် ယခင်က မမြင်ဖူးသော စစ်ရေးပေါင်းစည်းမှုနှင့် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှု အတိုင်းအတာကို ပြသခဲ့သည်။ ဤအရာသည် ချိန်ခွင်လျှာကို ၎င်းတို့၏ နှစ်သက်မှုကို ကူးပြောင်းနေသည်ဟူသော လက္ခဏာများရှိသည်။

နိုင်ငံ၏ လူများစု တိုင်းရင်းသား လူမျိုးစုဖြစ်သည့် ဗမာ ကြီးစိုးမှုကို သီးခြား ဆန့်ကျင် တိုက်ပွဲဝင်နေသည့် မြန်မာ၏ အခြေခံ ပဋိပက္ခ မဟုတ်တော့ပါ။ ၎င်းသည် တိုင်းပြည်၏ ကွဲပြားမှုနှင့် ဒီမိုကရေစီရေးဆန္ဒကို လျစ်လျူရှုသော စစ်အာဏာရှင်အစိုးရအတွင်း ဗမာလူမျိုး အစွန်းရောက်ဝါဒီများ၏ သေးငယ်သော ကေဒါများကို ဆန့်ကျင်သည့် လူမျိုးစုများကြား မျှဝေတိုက်ပွဲဖြစ်လာသည်။

အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက တော်လှန်ရေး လှုပ်ရှားမှုသည် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်မှ ဖြုတ်ချခံရသော လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်များ၊ အရပ်ဘက် လူမှုအဖွဲ့အစည်းများ၊ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များ အပါအဝင် တော်လှန်ရေး လှုပ်ရှားမှု ပျော့ပြောင်းသော ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့အဖြစ် ကြီးထွားလာခဲ့သည်။ အာဏာသိမ်းမှု မပြီးမချင်း မြန်မာနိုင်ငံဟာ စစ်မှန်တဲ့ ဒီမိုကရေစီ လမ်းကြောင်းပေါ်ကို လျှောက်လှမ်းနေတယ်ဆိုတဲ့ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ ကြီးပြင်းလာတဲ့ မျိုးဆက်သစ် လူငယ်များ။

သေချာသည်မှာ၊ အားလုံးပါဝင်နိုင်သော ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီအတွက် ကျယ်ပြန့်သောဆန္ဒထက် ကျော်လွန်သည့် အနာဂတ်နိုင်ငံရေးမူဘောင်တစ်ရပ်အပေါ် လှုပ်ရှားမှုအတွင်း သဘောတူညီမှုမရသေးပေ။ နောက်ဆုံးတွင် စစ်အစိုးရ ကျဆုံးသွားပါက ထိုကဲ့သို့ သဘောတူညီမှု ရရှိရန် အရေးကြီးပြီး ပြင်းပြင်းထန်ထန် အားထုတ်ရပေလိမ့်မည်။ သို့သော် ပြီးခဲ့သောနှစ်လတွင် ကျွန်ုပ်တို့တွေ့မြင်ခဲ့သော စစ်မြေပြင်ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုသည် အတူတကွပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ရမည့်အနာဂတ်အတွက် ကောင်းမွန်ပြီး အကွဲကွဲအပြားပြားဖြစ်နိုင်ခြေသည် အလွန်အကျွံဖြစ်နေကြောင်း ညွှန်ပြနိုင်ပါသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ မြန်မာနိုင်ငံရှိ မရေမတွက်နိုင်သော လူများက စစ်ဗိုလ်ချုပ်များကို နောက်ဆုံးတွင် ဖြုတ်ချရန် ဆန္ဒရှိကြောင်း ပြသနေသည့် အန္တရာယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။

မကြာသေးမီက အောင်မြင်ခဲ့သော ထိုးစစ်များသည် တိုင်းရင်းသား စည်းလုံးညီညွတ်ရေး အစိုးရ၊ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်ရန် ဖွဲ့စည်းထားသော အရပ်သား အရိပ်အစိုးရနှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များအကြား ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုများ လနှင့်ချီ အချိန်ယူခဲ့ရသည်။ အရေးကြီးသည်မှာ အာဏာသိမ်းပြီးနောက် လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခဲ့သော ဗမာစစ်တပ်နှင့် ကာလရှည်ကြာ ထူထောင်ထားသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ ပါဝင်သော ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား ဗျူဟာမြောက်အဆင့်တွင် ပေါင်းစည်းမှုလည်း ရှိနေပါသည်။ မကြာသေးမီက ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများတွင် တိုင်းရင်းသား စည်းလုံးညီညွတ်ရေး အစိုးရ၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်မှ ဒရုန်းယာဉ်များဖြင့် ကိုးကန့်၊ ပလောင်နှင့် ရခိုင်တပ်များနှင့်အတူ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးအတွက် ရှေ့ခရီးအတွက် အဓိကစိန်ခေါ်မှုမှာ ဤပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို တည်ဆောက်ရန်နှင့် တိုင်းရင်းသားအုပ်စုများ အချင်းချင်း ရန်စပြုနေသည့် စစ်အစိုးရ၏ နှစ်ရှည်လများ သွေးခွဲအောင်နိုင်မှု ဗျူဟာဖြင့် ခွဲထွက်ခြင်းကို ရှောင်ရှားရန်ဖြစ်သည်။

တရုတ်နိုင်ငံသည် ခုခံမှုတွင် စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို ခြိမ်းခြောက်နိုင်သည့် အလားအလာရှိပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေဖြင့် ပိုမိုပါဝင်သင့်သည့် အခြားအရေးကြီးသော အကြောင်းရင်းဖြစ်သည်။ ဘေဂျင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၎င်း၏ အလောင်းအစားများကို အကာအကွယ်ပေးသည့် ဗျူဟာကို ကြာမြင့်စွာကတည်းက စစ်အစိုးရနှင့် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် စစ်ရေးအရ ဆက်ဆံမှုများ ထိန်းသိမ်းထားကာ ၎င်း၏ နယ်စပ်တစ်လျှောက် သူပုန်များအကြား သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ကိုင်စွဲထားသည်။ နယ်စပ်တည်ငြိမ်ရေး သေချာစေရန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံအနောက်တောင်ပိုင်း အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာနှင့် တရုတ်နိုင်ငံကို ဖြတ်၍ သွယ်တန်းမည့် စီးပွားရေးစင်္ကြံအတွက် ဒေါ်လာဘီလီယံပေါင်းများစွာ တန်ဖိုးရှိသော စီမံကိန်းများကို ကာကွယ်ရန်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံတွင် သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားလိုသည်။

သို့သော် ပြီးခဲ့သောနှစ်တွင် စစ်အစိုးရကို ကျောထောက်နောက်ခံ မြှင့်တင်ခဲ့သည့် တရုတ်နိုင်ငံသည် ဆက်တိုက် သူပုန်ထိုးစစ်သည် အလွန်အောင်မြင်မည်ကို စိုးရိမ်လာဖွယ်ရှိသည်။ ဒီဇင်ဘာလအစောပိုင်းတွင် တရုတ်သည် ၎င်း၏သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို အသုံးချပြီး ညီအကိုတော်များအဖွဲ့ (၃) မဟာမိတ်အဖွဲ့၏ ကိုယ်စားလှယ်များကို တရုတ်နယ်စပ်အနီးတွင် လုပ်ဆောင်နေပြီး လတ်တလော ထိုးစစ်များကို ဦးဆောင်နေသည့်အဖွဲ့များ ပါဝင်သော ညီအကိုတော်များအဖွဲ့ (Three Brotherhood Alliance) ၏ ကိုယ်စားလှယ်များကို ရယူရန်၊ နောက်ပိုင်းတွင် မဟာမိတ်အဖွဲ့ဝင်များသည် စစ်အစိုးရကို အနိုင်ယူရန် ၎င်းတို့၏ ကတိကဝတ်ကို ထပ်မံအတည်ပြုခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ သို့သော် ခုခံမှုရမှတ်များ ထပ်မံတိုးလာပါက တရုတ်က ပိုမိုပြင်းထန်စွာ ဖိအားပေးနိုင်သည်။

ခုခံမှုကို ပံ့ပိုးပေးသည့် US မူဘောင်တစ်ခု မြန်မာနိုင်ငံ အက်ဥပဒေတွင် ရှိနှင့်ပြီးဖြစ်သည်။ ယမန်နှစ်က ပြီးခဲ့သောနှစ်တွင် ၎င်းသည် ဒီမိုကရေစီတိုက်ပွဲကို ထောက်ခံအားပေးရန်၊ အာဏာသိမ်းမှုနှင့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုကျူးလွန်သူများအား ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ချမှတ်ရန်၊ ဒီမိုကရေစီလိုလားသော အင်အားစုများအတွက် စစ်ရေးမဟုတ်သော အကူအညီများ ပံ့ပိုးပေးရန်နှင့် သင့်လျော်သော လိုအပ်သော ရန်ပုံငွေများကို ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်က ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း နောက်ဆက်တွဲလုပ်ဆောင်မှုမှာ နှေးကွေးပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် လူအများအပြား စိတ်ပျက်စရာဖြစ်ခဲ့သည်။

မြန်မာ အက်ဥပဒေပါ ကတိကဝတ်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးပြီး နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် အကူအညီများ ပိုမိုပံ့ပိုးပေးနိုင်ရန် မြန်မာ၏ အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနှင့် အိန္ဒိယတို့ကို စည်းရုံးခြင်းဖြင့် သူပုန်များ၏ အောင်မြင်မှုဖြင့် ဝါရှင်တန်က ဖြည့်ဆည်းပေးရမည်ဖြစ်သည်။ စစ်အစိုးရသည် မြန်မာနိုင်ငံ မတည်မငြိမ်ဖြစ်မှု၏ အခြေခံရင်းမြစ်ဖြစ်ကြောင်း တရုတ်နှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံသင့်ပြီး ခုခံမှုအောင်မြင်မှုကို လိုလားစွာရှုမြင်ရန် ပေကျင်းအား တိုက်တွန်းထားသည်။ အနာဂတ်အစိုးရအတွက် နှစ်ဦးနှစ်ဘက်လက်ခံနိုင်သော မူဘောင်တစ်ခုဆီသို့ လုပ်ဆောင်နိုင်စေရန်အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် စစ်တပ်၏အုပ်ချုပ်မှုကို ဆန့်ကျင်သောအုပ်စုများအနှံ့ နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုများကို ပံ့ပိုးကူညီရာတွင်လည်း အရေးကြီးသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နိုင်သည်။

အကယ်၍ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် လွတ်လပ်ပွင့်လင်းသော အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသကို အလေးအနက်ထားမည်ဆိုပါက မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကြီးထွားလာနေသော ခုခံမှုအောင်မြင်မှုကို သေချာစေရန် လုပ်ဆောင်ခြင်းသည် မှန်ကန်သောအရာသာမက အမေရိကန်၏ အရေးပါသော အကျိုးစီးပွားလည်းဖြစ်သည်။

Ye Myo Hein @YeMyoHein5 သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးနှင့် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများကို လေ့လာနေသော United States Institute of Peace and Wilson Center နှင့် လက်တွဲဖော်ဖြစ်သည်။ Lucas Myers @Lucasdeanemyers သည် အင်ဒို-ပစိဖိတ် ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးနှင့် လုံခြုံရေးနှင့် တရုတ် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒတို့ကို အာရုံစိုက်သည့် Wilson Center မှ အရှေ့တောင်အာရှအတွက် အကြီးတန်းတွဲဖက်ဖြစ်သည်။

The Times သည် အယ်ဒီတာထံ စာမျိုးစုံကို ထုတ်ဝေရန် ကတိပြုပါသည်။ ဤသို့မဟုတ်ကျွန်ုပ်တို့၏ဆောင်းပါးများအကြောင်းကိုသင်မည်သို့ထင်မြင်ကြောင်းကြားချင်ပါတယ်။ ဤတွင် အချို့သော အကြံဥာဏ်များ။ ဤနေရာတွင် ကျွန်ုပ်တို့၏အီးမေးလ်လိပ်စာ- [email protected] ဖြစ်သည်။

Facebook၊ Instagram၊ TikTok၊ X နှင့် Threads များတွင် The New York Times သဘောထား ကဏ္ဍကို လိုက်နာပါ။